Chuyến công du Trung Đông của Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo đã không thành công như mong đợi vì chưa hoàn thành các mục tiêu đề ra. Ông Pompeo trong tuần này đã phải cắt ngắn chuyến công du ở Trung Đông vì ông phải trở về nước để tham dự một lễ tang gia đình. Chuyến công du Trung Đông của Ngoại trưởng Pompeo nhằm trấn an các đồng minh trong bối cảnh căng thẳng gia tăng giữa Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ về số phận của lực lượng người Kurd tại Syria trong cuộc chiến chống IS, lo ngại tuyên bố rút quân của Tổng thống Donald Trump sẽ cho phép Ankara tấn công lực lượng này.
Dựa trên mục đích chính đó, các quốc gia nằm trên lịch trình của vị thủ lĩnh ngoại giao Mỹ đã được lựa chọn cẩn thận, trong đó có trụ cột quan trọng nhất để xây dựng liên minh là đưa Qatar trở lại Liên minh Arab. Khi ở Qatar, ông Pompeo kêu gọi chấm dứt cuộc khủng hoảng đang diễn ra giữa Qatar và chủ yếu là các nước láng giềng Vùng Vịnh. Nhưng vẫn không có sự đồng thuận giữa những người Arab trong việc giải quyết cuộc khủng hoảng Qatar. Những ưu tiên của các nước Arab đối với Iran cũng hoàn toàn khác nhau. Phát biểu tại Đại học Mỹ ở Cairo, ông Pompeo tiếp tục cáo buộc Iran gây ra mối đe dọa bằng tên lửa sau khi Tehran phớt lờ cảnh báo của ông và tìm cách đưa một vệ tinh vào quỹ đạo, mặc dù không thành công.
Các ưu tiên của ông Pompeo trong chuyến đi đến Ai Cập là khác nhau. Chính sách đối ngoại của Ai Cập kể từ khi Tổng thống Abdel-Fattah al-Sisi lên nắm quyền dựa trên việc không tham gia bất kỳ liên minh nào hoặc điều quân đội ra nước ngoài. Trong khi ông Pompeo tập trung vào việc thành lập một liên minh để thách thức ảnh hưởng của Iran, người đồng cấp Ai Cập Sameh Shoukry tập trung vào việc chống khủng bố dưới mọi hình thức, nhấn mạnh rằng ông Pompeo không đụng chạm đến vấn đề Palestine, vốn là ưu tiên chính của Ai Cập.
Và thực tế, chuyến thăm của ông Pompeo không thành công như mong muốn của chính quyền Mỹ, thậm chí nó còn gây ra sự bất mãn của người Arab nói chung. Người Arab coi Mỹ là “kẻ chủ mưu” đằng sau sự hủy diệt của Iraq cũng như giảm thiểu sự giàu có của người Arab. Người dân ở đây cho rằng, Mỹ đã phá hủy khu vực Arab và sau đó rút lui mà không khắc phục được sự hỗn loạn đã tạo ra. Ngoài việc thành lập liên minh chống lại Iran, ông Pompeo cũng muốn thể hiện sự ủng hộ với Qatar, nhưng ông cũng không hoàn thành mục tiêu.
Chính quyền Mỹ cũng muốn nhấn mạnh xu hướng mới, đó là từ bỏ Trung Đông. Washington rõ ràng muốn các nước Arab tự giải quyết việc của họ, động thái có thể sẽ giúp chứng kiến sự thay đổi các liên minh trong khu vực trong năm 2019. Nhưng xem ra, nó cũng không thành công vì phía Mỹ chỉ muốn tập trung vào khoảng trống chính trị ở Syria và khu vực Arab, cũng như khủng hoảng Qatar. Các chương trình nghị sự của các nước Arab đã buộc ông Pompeo phải rời xa chương trình nghị sự của chính mình trong chuyến công du này.
Ông Pompeo muốn nhấn mạnh, các chính sách của chính quyền Mỹ như là sức mạnh giải cứu khu vực Arab, trong khi người Arab đưa ra một thông điệp họ có thể xử lý các vấn đề của chính họ.
THANH VĂN
